Ülke çapındaki kentlerde Taliban güçleri, silahlar ve askeri araçlarla konvoy halinde kent çeşidi düzenlerken, sık sık Taliban lehine sloganlar attı. Başşehir Kabil’de ise eski ABD Büyükelçiliği önünden kent cinsine çıkan Taliban konvoyları, tüm başşehri gezerek halkı selamladı.
Taliban sonrası Afganistan’daki bombalı ataklarını artıran terör örgütü IŞİD’in kelam konusu kutlamalara yönelik tehdidi nedeniyle Taliban güçleri kutlamalar için geniş güvenlik tedbirleri aldı. Başşehir Kabil’de bilhassa büyükelçiliklerin olduğu Vezir-i Ekberhan bölgesinde birtakım ana yolların trafiğe kapatıldığı ve Taliban güçlerinin varlığını artırdığı gözlemlendi.
Taliban süreksiz hükümeti mensupları ise Afganistan Radyo ve Televizyon Kurumu’nda düzenlenen merasime katıldı.
Burada konuşma yapan Taliban idaresinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, Başbakan Yardımcısı Vekili Abdüsselam Hanefi ve öbür yetkililer, Taliban’ın idareye gelmesiyle Afganistan’daki son 40 yıllık çatışmalı ortamın yerini barışa bıraktığını belirterek, ülke genelinde güvenliğin sağlandığını söz etti.
KADINLARIN PROTESTOSUNA MÜSAADE VERİLMEDİ
Taliban sonrasında eğitim ve çalışma alanları başta olmak üzere birçok alanda haklarını kaybeden Afgan bayanları, 15 Ağustos’a özel protesto şovları düzenlemek istedi lakin kelam konusu protesto teşebbüsleri Taliban güçlerince engellendi. Bu nedenle meskenlerinde toplanan bayanlar, Taliban’ı burada protesto ederken, eğitim ve çalışma haklarına hürmet duyulması gerektiğini vurguladı.
Kadınlar, memleketler arası toplumun Afganistan’daki insan hakları ihlallerine sessiz kalmamasını istedi. Bayanlar, 15 Ağustos’u “Afganistan Bayan Dayanışma Günü” ilan ettiklerini duyurdu.
Taliban rejiminden en fazla çekenler bayanlar oldu. Taliban, burkayı mecburî tuttu, kız çocuklarının okula gitmesini ve bayanların yanlarında erkek bir akrabaları olmadan seyahat etmelerini yasakladı.
Çocuk yaşta zorla evlendirmelerin önünü açan, bayanların çalışmasını engelleyen Taliban’ın yasak ve baskıları bununla da hudutlu kalmıyor. Fakat Afgan bayanlar, Taliban’ın tüm yasaklarına karşın seslerini çıkartmaktan vazgeçmedi. Ülkenin farklı bölgelerinde aksiyonlar düzenleyen bayanlar, “Kıyafetime Dokunma” hareketi başlattı.
Af Örgütü’nün yayımladığı ‘Ağır çekimde mevt: Taliban idaresi altındaki bayanlar ve kız çocuklar’ başlıkı raporda bayanların ve kız çocukların ‘yaşamının mahvedildiğini’ ve ülkede azabın sistematik hale geldiğine dikkat çekildi.
Kadınların en önemli talepleri ise şunlar:
•Kız çocuklarının eğitime dönmesi.
•Kadınların istihdama dahil edilmesi.
•Kadınların hakları tanınmalı.
•Kadınların siyasete katılmasının önündeki pürüzler kaldırılmalı.
•Keyfi tutuklamalar, ayrımcılık aksiyonları, şiddet, baskı ve idamlar bir an evvel durdurulmalı.
•Basına uygulanan baskılara son verilmeli.
EKONOMİ ÇÖKTÜ
Afganistan’daki insani durum ise son siyasi ve sosyoekonomik gelişmelerle kıymetli ölçüde berbatlaştı. Temel hizmetler çöküşün eşiğinde ve zati savunmasız olan nüfusun gereksinimlerini daha da berbatlaştırıyor. 12.9 milyonu çocuk, toplamda 24,4 milyon insanın, insani yardıma muhtaçlığı var. Ülkedeki yiyecek eksikliği, çocukların sıhhati üzerinde yıkıcı sonuçlar doğururken geleceklerini de tehdit ediyor. Çocukları Kurtarın Vakfı’nın araştırmasına nazaran kız çocuklarının aç ahenge mümkünlüğü erkek çocuklara kıyasla iki kat daha fazla. Rapora nazaran kız çocukların yüzde 46’sı, erkek çocukların yüzde 20’si okula gitmediğini söylüyor. Ayrıyeten kız çocukların yüzde 26’sı, erkek çocukların yüzde 16’sı ise depresyon belirtileri gösteriyor.
KABİL’E 15 AĞUSTOS’TA GİRDİ
Afganistan hükümeti ve Taliban ortasında Katar’ın başşehri Doha’da devam eden müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlanmasını takiben geçen yıl yaz aylarında taraflar ortasındaki çatışmalar şiddetlenmişti.
Buna paralel ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Afganistan’ı terk etmesi sürat kazanırken, Taliban da istikametini kentlere çevirmişti. Taliban’ın başşehir Kabil’e 15 Ağustos 2021’de girmesini takiben periyodun Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani de ülkeyi terk etmişti.
Taliban sonrası Afganistan’ın, Batı’nın ekonomik yardımlarından yoksun kalması ülkedeki insani krizi derinleştirmişti.
Bununla bir arada son bir yılda hiçbir ülke, Taliban idaresini resmi olarak tanımazken, ülkedeki insan hakları, söz ve basın özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar milletlerarası toplulukta büyük reaksiyon toplamıştı.
